De uitsluiting van Calin Georgescu: een aanval op de Roemeense democratie?

Gisteren, op 9 maart 2025, vulden de straten van Boekarest en andere Roemeense steden zich met tienduizenden demonstranten. De reden? De centrale kiescommissie van Roemenië heeft Calin Georgescu, een populaire presidentskandidaat, uitgesloten van deelname aan de aankomende verkiezingen op 4 mei. De officiële verklaring luidt dat Georgescu de grondwet niet respecteert en dat zijn onverwachte overwinning in de eerste ronde van november 2024 te wijten was aan Russische inmenging via nepaccounts op sociale media, met name TikTok. De mainstream media bestempelen hem steevast als ‘extreemrechts’, maar wie naar zijn boodschap luistert, vraagt zich af of die label wel klopt. Wat hier gebeurt, roept serieuze vragen op over democratie, buitenlandse invloed en de dubbele standaarden van het Westen. Is dit een gerechtvaardigde maatregel of een voorwendsel om een kritische stem te smoren?

Laten we beginnen met de feiten. In november 2024 won Georgescu de eerste ronde van de Roemeense presidentsverkiezingen met 22,9% van de stemmen, een schok voor velen. Peilingen gaven hem slechts 5 tot 10% kans, maar zijn campagne, grotendeels gevoerd via TikTok, sloeg aan bij een bevolking die gefrustreerd is over hoge prijzen, corruptie en een politieke elite die weinig voeling lijkt te hebben met de gewone Roemeen. Kort na zijn overwinning publiceerde de Roemeense veiligheidsdienst documenten die suggereerden dat Rusland achter een gecoördineerde sociale mediacampagne zat. Duizenden nepaccounts zouden Georgescu’s video’s hebben gepromoot, een tactiek die volgens experts ook in Moldavië is gebruikt. Het Constitutioneel Hof verklaarde de verkiezingen ongeldig, en nu, enkele maanden later, heeft de kiescommissie hem definitief uitgesloten.

De uitsluiting heeft een golf van woede ontketend. Volgens een peiling van Romania-Insider drie weken geleden zou Georgescu bij nieuwe verkiezingen 40% van de stemmen halen – een ongekende populariteit voor een kandidaat die zichzelf presenteert als onafhankelijk en anti-establishment. Zijn aanhangers zien hem als een stem voor het volk, niet als een radicaal. Hij bekritiseert de EU en NAVO, prijst ‘Russische wijsheid’ en spreekt over nationale soevereiniteit, maar zijn campagne focust vooral op alledaagse zorgen zoals de economie en landbouw. Is dat extreemrechts, of simpelweg een afwijzing van de westerse consensus?

Dan de Russische inmenging. Als het klopt dat nepaccounts zijn video’s deelden, is dat zorgwekkend. Buitenlandse beïnvloeding van verkiezingen is een reëel probleem, en Rusland heeft in het verleden inderdaad geprobeerd invloed uit te oefenen in Oost-Europa. Maar laten we eerlijk zijn: er is geen hard bewijs dat Georgescu zelf met Moskou samenspande of dat hij de accounts controleerde. Hij beweert zelfs geen cent aan zijn campagne te hebben uitgegeven, wat vragen oproept over wie dan wél betaalde. Toch lijkt de Roemeense kiescommissie dit als voldoende reden te zien om hem uit te sluiten. Maar als het delen van video’s door buitenlandse bots een kandidaat diskwalificeert, waarom wordt dan niet dezelfde standaard toegepast op westerse inmenging?

Hier komt USAID in beeld, het Amerikaanse agentschap voor internationale ontwikkeling. Met een jaarlijks budget van ongeveer 50 miljard dollar (in 2023 bedroeg het 49,5 miljard, volgens officiële cijfers) steunt USAID wereldwijd projecten die vaak politieke doelen dienen. De VS maken er geen geheim van dat ze democratieën ‘bevorderen’ in hun eigen belang, van Latijns-Amerika tot Oost-Europa. In Roemenië zelf heeft USAID sinds 1990 meer dan 1,5 miljard dollar geïnvesteerd, vaak in programma’s die pro-westerse krachten versterken. Niemand betwist dat dit invloed heeft op lokale politiek, maar westerse journalisten en politici zwijgen hierover. Als Rusland met een fractie van dat budget nepaccounts inzet, is dat een schandaal; als de VS decennia lang miljarden pompen in politieke structuren, is het ‘hulp’. Deze hypocrisie is stuitend.

Buitenlandse inmenging is van alle tijden. Tijdens de Koude Oorlog manipuleerden zowel de VS als de Sovjet-Unie verkiezingen in tientallen landen. Vandaag doen grootmachten hetzelfde, alleen met modernere middelen. Maar het uitsluiten van een kandidaat omdat hij mogelijk profiteerde van buitenlandse steun – zonder dat hij erom vroeg – zet een gevaarlijk precedent. Wat als een kandidaat in Frankrijk of Nederland per ongeluk wordt gepromoot door Chinese bots? Wordt die dan ook geweerd? En wie bepaalt wat ‘inmenging’ is? De EU lijkt hier een rol te spelen. Er zijn signalen dat Brussel druk heeft uitgeoefend op Roemenië om Georgescu te blokkeren, mogelijk uit angst voor zijn anti-EU-houding. Roemenië, een NAVO-lid met een strategische positie aan de Zwarte Zee, mag niet afwijken van de westerse lijn – zeker niet nu de spanningen met Rusland oplopen.

Als Roemenië deze uitsluiting doorduwt, begaat het een fout met verstrekkende gevolgen. In 1989 wierpen de Roemenen een dictatuur omver; ze hebben een geschiedenis van verzet tegen onderdrukking. Nu zien velen Georgescu’s uitsluiting als een nieuwe vorm van autoritarisme, verpakt in democratisch jargon. De protesten van gisteren zijn een waarschuwing: 40% van de bevolking steunt hem, en die steun verdwijnt niet door hem te verbieden. Integendeel, het voedt complottheorieën en wantrouwen. Als de EU dit soort ingrepen blijft stimuleren, riskeert ze opstanden, niet alleen in Roemenië, maar overal waar burgers zich gemuilkorfd voelen. Kijk naar Hongarije, Slowakije, of zelfs Nederland: kritische stemmen winnen terrein, en onderdrukking werkt als olie op het vuur.

Ik hoop dat geweld vermeden kan worden, maar dat vraagt om respect voor democratische spelregels. Georgescu uitsluiten zonder overtuigend bewijs van zijn schuld – niet slechts van Russische bots – ondermijnt het vertrouwen in het systeem. Als hij een bedreiging is, laat hem dan verliezen in een eerlijke strijd, niet door een bureaucratische truc. De Roemenen verdienen beter dan dit, en Europa ook. Want als de les van 1989 iets leert, is het dat een volk dat vrijheid eist, zich niet laat negeren. Dit verhaal is nog niet afgelopen, en het kan de vonk zijn die andere Europeanen inspireert om op te staan.

Steven Arrazola de Oñate