De Afbrokkeling van de Westerse Hegemonie

Terwijl Europese leiders in Parijs bijeenkomen om te bedenken hoe ze de wereld moeten uitleggen dat ze 400 miljard euro hebben verspild aan Oekraïne en alsnog de oorlog hebben verloren, worden de echte beslissingen elders genomen. In Saudi-Arabië bepalen Sergej Lavrov en Marco Rubio in feite de toekomst van het Europese continent en misschien zelfs de wereldorde van morgen. De ironie is schrijnend: terwijl Europa ooit het geopolitieke toneel domineerde, wordt het nu gedegradeerd tot een toeschouwer zonder invloed, gevangen in een spel dat anderen spelen.

Het tafereel in Parijs doet denken aan een bijeenkomst van Anonieme Alcoholisten: een fase van ontkenning waarin de Europese leiders met koffie en donuts proberen te verwerken wat inmiddels overduidelijk is. De EU en de NAVO, samen goed voor 36 landen, hebben zich vol overgave in een geopolitieke afgrond gestort en staan nu met lege handen tegenover Rusland. Ze blijven vasthouden aan de illusie van hun eigen belang en macht, terwijl de realiteit pijnlijk anders is. De westerse strategie in Oekraïne heeft gefaald: Rusland is niet economisch ingestort, Poetin is niet afgezet, en Oekraïne heeft ondanks miljardensteun geen beslissende overwinningen behaald. Sterker nog, Moskou heeft zijn economie geherstructureerd, nieuwe handelsroutes ontwikkeld en de banden met China, India en het mondiale zuiden verstevigd.

Ondertussen verandert het geopolitieke speelveld in een tempo dat Europa niet kan bijhouden. Terwijl de EU worstelt met interne verdeeldheid en economische stagnatie, ontstaan er nieuwe machtsblokken. De BRICS-landen – Brazilië, Rusland, India, China en Zuid-Afrika – breiden hun invloed uit en trekken nieuwe bondgenoten aan, wat een directe bedreiging vormt voor de Amerikaanse en Europese dominantie. Zelfs landen die traditioneel onder de invloedssfeer van het Westen vielen, zoals Saoedi-Arabië en de Verenigde Arabische Emiraten, wenden zich steeds meer af van Washington en Brussel. De recente diplomatieke ontmoetingen in Riyad onderstrepen dit: daar wordt de toekomst bepaald, niet in Parijs of Brussel.

Trump – ongetwijfeld toekijkend met een glimlach – ziet een tafel met Europese leiders die denken dat ze nog iets te zeggen hebben. Maar de echte beslissingen worden elders genomen. “Ik zal ze wel laten weten wat we hebben besloten zodra we klaar zijn,” zou hij kunnen denken. Het is een cynische, maar accurate weergave van de realiteit. De Verenigde Staten zelf zitten midden in een politieke en maatschappelijke crisis, en de kans is groot dat een terugkeer van Trump de trans-Atlantische verhoudingen verder op hun kop zet. Hij heeft al eerder laten zien dat hij weinig op heeft met de EU en NAVO, en zou in een tweede termijn zomaar kunnen besluiten om de Amerikaanse steun drastisch terug te schroeven.

We beleven een historisch keerpunt. De breuklijnen in de westerse hegemonie waren al langer zichtbaar, maar nu splijt het bouwwerk definitief open. Brexit was een eerste rode vlag, een waarschuwing dat de oude orde niet meer vanzelfsprekend was. De oorlog in Oekraïne scheurde de façade verder open, en Trump blies uiteindelijk de overblijfselen op. Maar het probleem is fundamenteler: de wereld is veranderd, en het Westen is niet langer de enige speler die de regels bepaalt. Terwijl China zich opwerpt als economische grootmacht, Rusland zijn geopolitieke positie verstevigt, en landen in het globale zuiden steeds assertiever worden, blijft Europa gevangen in oude denkpatronen.

De grote vraag is of de Europese leiders bereid zijn deze realiteit onder ogen te zien. Zullen ze blijven vasthouden aan een systeem dat aan het instorten is, of zullen ze hun strategie aanpassen en zich opnieuw positioneren in een multipolaire wereld? De bijeenkomst van gisteren in Parijs biedt weinig hoop op verandering. De EU lijkt vast te zitten in een eindeloze cyclus van zelfbedrog, bureaucratische traagheid en gebrek aan visie. De kans is groot dat men ook deze keer geen echte antwoorden zal vinden – en dat de werkelijke beslissingen over de toekomst van Europa elders zullen worden genomen.

Steven Arrazola de Oñate