Boekbespreking: Stakeholder Capitalism

Alles vergeht, Wahrheit besteht

Schwab, Klaus & Peter Vanham (2021), Stakeholder Capitalism. A Global Economy that Works for Progress, People and Planet. New Jersey, Wiley. XVII + 285 blz.

Dit is het meest toegankelijke boek van de vier die ik bespreek. Het bevat heel wat anekdotes en voorbeelden, klinkt soms zelfs een beetje poëtisch (55, 93) en wordt bijwijlen persoonlijk. De taal is makkelijker dan die van de vorige boeken, wat natuurlijk komt doordat Schwab ze niet zelf heeft geschreven, al is hij zo eerlijk om bij de laatste drie de naam van de co-auteur (de eigenlijke schrijver dus) kenbaar te maken. Elke co-auteur heeft zijn eigen stijl en die van dit boek is de vlotste, al is hij volbloed Belg.

In tegenstelling tot de vorige, is dit boek voorzien van een register op zaken en namen, en maakt het gebruik van voetnoten in plaats van eindnoten, wat makkelijker leest. Ook inhoudelijk is het een heel ander boek. Het gaat niet over covid-19 en evenmin over de gevolgen van de Vierde Industriële Revolutie, maar over een economisch reddingsplan voor de toekomst, al speelt de zogenaamde pandemie, zoals we zullen zien, er een rol in.

Schwab stelt vast dat het niet goed gaat met de wereld. De kloof tussen arm en rijk wordt met de dag groter, regeringen falen in hun opdracht, de bevolking is ontevreden en wordt onrustig en daar houden machtige miljardairs niet van. De oorzaak ligt volgens Schwab hierin dat economisten en bedrijfsleiders te veel uit zijn op de kortetermijnwinst van de aandeelhouders, de ‘shareholders’, en te weinig rekening houden met de belangen van de betrokken partijen, de ‘stakeholders’.[1]

Met heimwee blikt hij terug op het bedrijf van zijn vader in Ravensburg. (174-176) Diens succes was hieraan te danken dat hij de werknemers bij het beleid betrok en ze eerlijk betaalde, zodat ze trots werden op ‘hun’ bedrijf. Bovendien was het verankerd in het sociale weefsel van Ravensburg. Kortom, een ideale situatie voor alle betrokkenen, die er ook financieel beter van werden. Dat soort bedrijven kon je in de eerste decennia na de Tweede Wereldoorlog volgens Schwab overal in Europa en (wat minder) in de Verenigde Staten vinden. Maar toen zijn bedrijfsleiders en economen zich blind gaan staren op het Bruto Binnenlands Product (BBP), dat op den duur de enige maatstok werd voor het meten van bedrijfssucces.[2] Winst voor bedrijf en aandeelhouders werd de nieuwe mammon. Dat is ‘shareholder capitalism’, aandeelhouderskapitalisme.

De oplossing ligt in een terugkeer naar het ‘stakeholder capitalism’ van de naoorlogse jaren, aangepast aan de wereld van vandaag. (201-202) Er moet, eenvoudig gezegd, opnieuw rekening gehouden worden met de stakeholders. Dat zijn niet alleen de werknemers, de klanten of de regio waarin het bedrijf gevestigd is, maar ook de planeet waarop we leven, zelfs abstracte begrippen zoals ‘voorspoed’ (‘Prosperity’ (214)), en uiteindelijk al wie en al wat iets met het bedrijf te maken heeft.[3]

De fixatie op het Bruto Binnenlands Product is volgens Schwab niet alleen een ‘fundamental error’ (89) omdat ze tot economische achteruitgang en sociale ongelijkheid heeft geleid, maar ook omdat deze berekeningswijze niet met dat doel ontworpen is. Toen de joods-Russisch-Amerikaanse economist Simon Kuznetz (1901-1985) in 1934 de moderne versie van het Bruto Binnenlands Product (BBP, in het Engels ‘Gross Domestic Product’ of GDP) lanceerde, was dat om de ‘war-time production capacity’ van een land te meten vanwege de oorlogsdreiging. (234) Sindsdien is herhaaldelijk aangetoond dat Kuznetz’ theorie niet klopt. (234) Daarom heeft het World Economic Forum een nieuw meetsysteem uitgewerkt waarin met zoveel mogelijk stakeholders rekening wordt gehouden, de ‘Stakeholder Capitalism Metrics’: ‘They measure companies’ progress toward environmental, social, and governance (ESG) goals in numbers and thereby allow them to optimize for more than just profits.’ (214)

Dat deze idealistische toekomstdroom geen utopie is[4], probeert Schwab hard te maken met talrijke voorbeelden en met citaten uit teksten en interviews. Een van de meest spectaculaire ‘getuigen’ is Larry Fink, de joodse oprichter, voorzitter en Chief Executive Officer van BlackRock, de grootste vermogensbeheerder ter wereld, met meer dan tien biljoen dollar aan beheerd vermogen. Hij zetelt vanzelfsprekend in het bestuur van het World Economic Forum (WEF). Op de bijeenkomst van 2020 heeft hij verklaard dat ‘elke regering, elk bedrijf en elke aandeelhouder [...] de klimaatverandering [moet] aanpakken’ en dat ‘aandelen en obligaties van bedrijven die meer dan 25% van hun inkomsten uit de productie van thermische kolen halen, verwijderd [werden] uit zijn actief beheerde portefeuilles’. (164-165) In zijn jaarlijkse brief had hij in 2018 al gesteld dat bedrijven ook een sociale plicht te vervullen hebben: ‘every company must [make] a positive contribution to society’ (215).

Door de overvloed aan voorbeelden en anekdotes wordt dit boek op den duur vermoeiend. Je hebt de boodschap gauw begrepen, maar Schwab gaat 251 bladzijden door met zijn pleidooi, waarin de voorbeelden uiteraard zo gekozen zijn dat ze zijn gelijk bewijzen. Hij selecteert een paar geslaagde startondernemingen in Indonesië, bezingt Singapore en Nieuw-Zeeland als modelstaten, bewondert de koerswijziging van het Deense Mærsk, en nog heel veel meer.

Tegen de achtergrond van wat we intussen weten over de plannen van het World Economic Forum om niet minder dan een wereldheerschappij te vestigen, klinkt dit pleidooi voor een superhumane wereld met aandacht voor alle mensen, voor het milieu, voor vrijheid en gelijke rechten, enigszins verdacht. Zou Schwab dat nu echt menen? Is iemand – stel dat hij het niet meent – in staat om zo hard te liegen en dat 251 bladzijden vol te houden? Is hij zo naïef om te geloven dat bedrijfsleiders en beleidsmakers hun focus op maximale winst zullen laten varen ten voordele van een haast communistische vorm van broederschap?

Woorden zijn geen daden. Nadat BlackRock CEO Larry Fink zijn hierboven vermelde bedrijfsplannen bekendgemaakt had, kreeg hij van milieugroeperingen al in 2019 te horen dat zijn BlackRock gewoon verder investeerde in sectoren zoals fossiele brandstoffen.[5] Steeds weer hebben klimaatactivisten erop gewezen dat Fink slechts lippendienst bewees aan de hierboven vermelde ‘environmental, social, and governance (ESG) goals’. Op 17 mei 2020 maakte Attracta Mooney in een artikel in Financial Times[6] bekend dat BlackRock tegen resoluties had gestemd waarin Woodside Energy en Santos werden opgeroepen om hun doelstellingen in lijn te brengen met de Overeenkomst van Parijs van 12 december 2015, die de wereldwijde temperatuurstijging wil beperken, en om hun lobbyactiviteiten openbaar te maken. Mark Van Baal, oprichter van ‘Follow This’, een milieugroepering die als shareholder – niet als stakeholder – druk uitoefent op oliemaatschappijen, voegde daaraan toe: ‘The discrepancies between [Mr Fink’s] letter and his voting are getting bigger and bigger’.[7]

Eenzelfde hypocrisie merken we bij Schwab. Op bladzijde 165 schrijft hij dat de events die zijn World Economic Forum organiseert, steeds groener worden. Bijvoorbeeld door de deelnemers ertoe aan te sporen om per trein te komen. Nu weet intussen ieder van ons dat er voor de circa 2500 deelnemers aan de WEF-bijeenkomst van januari 2023 minstens vijfhonderd privéjets en tweehonderd helikopters ingezet zijn, met als resultaat een CO2-uitstoot van 9700 ton. Dat staat gelijk aan de uitstoot van 35.000 auto’s die van Parijs naar Davos en terugrijden. In gemiddelde weken bedraagt de uitstoot van privéjets die gebruikmaken van de zeven luchthavens rond Davos zo’n 2300 ton. Dat wordt door het WEF dus vier keer zoveel. Een privéjet is vijf keer vervuilender dan een commerciële lijnvlucht en in het slechtste geval zelfs veertien keer. Bovendien was 53 procent van de vluchten korter dan 750 kilometer, een afstand die comfortabel kan worden afgelegd per auto of met de trein. 38 procent van de vluchten was zelfs korter dan 500 kilometer. Davos heeft een treinstation en vanuit Nederland ben je via Parijs of Basel in 10 tot 12 uur in het bergdorp. Ten opzichte van de trein is een privéjet vijftig keer zo vervuilend.[8]

Als je dat allemaal leest, kan je niets anders dan concluderen dat Schwab handelt in frasen. Davos is window dressing. Adrienne Sörbom, professor aan de universiteit van Stockholm en mede-auteur van Discreet Power: How the World Economic Forum Shapes Market Agendas uit 2018, noemt het ‘georganiseerde hypocrisie’ en bestempelt de aanpak van het WEF als ‘niet transparant en ondemocratisch’.[9] Niet te verwonderen dus dat ook ons boek het niet nauw neemt met de waarheid en met een grove kwast door de geschiedenis heen borstelt. Ik geef een paar voorbeelden van beide.

Schwab doet alsof hij de ‘more authoritarian style of leadership on the rise in many places’ (84) betreurt, evenals de teloorgang van de democratie (87), terwijl hij uitgerekend daarvan droomt en volop bezig is met de implementatie ervan. Op bladzijde 88 verwijt hij de leidende klasse dat die er niet in geslaagd is om kritische burgers (‘dissenting voices’) terug te drijven ‘into the fold’. ‘Fold’ is ‘kudde’, maar betekent ook ‘schaapskooi’. Schwab ziet de mensheid dus als een kudde schapen die binnen de omheining moet blijven. Hij voegt eraan toe dat de gepaste reactie hierop er een moet zijn van nederigheid en introspectie, en niet van veroordeling of verontwaardiging. Het is dan ook merkwaardig om hem een bladzijde eerder tekeer te horen gaan tegen die ‘dissenting voices’ met de volgende filippica, die ik voor uw leesgemak vertaald heb:

In 2020, ten slotte, kwam er een laatste groep tegenstemmen op [...]. Over de hele wereld begonnen mensen samenzweringstheorieën te verspreiden over de vermeende ware aard van de pandemie. Sommigen geloofden dat de pandemie opzettelijk was gecreëerd en verspreid door China. Anderen zagen er een poging in van hun eigen regering om de bevolking te onderdrukken en verzetten zich op die gronden tegen volksgezondheidsmaatregelen. Sommigen gingen zelfs zover om te suggereren dat het World Economic Forum, de organisatie waarvoor wij werken, de hand had in de pandemie. In Duitsland meldden de media dat neonazistische elementen betrokken waren bij de protesten om te ontkomen aan de overheidsmaatregelen tegen de pandemie. (87)[10]

Elke zin in dit betoogje is een verdachtmaking of een leugen. De grootste leugen is dat het WEF geen hand zou hebben gehad in de pandemie, terwijl die juist door het WEF in samenwerking met onder meer de corrupte Wereld Gezondheids Organisatie, gepland, gerepeteerd en gerealiseerd is, zoals we uit onze vorige besprekingen weten. Klassiek is ook om de vreedzame manifestaties die overal in Europa gehouden zijn, weg te zetten als georganiseerd door extreemrechts. Ik heb deelgenomen aan al de manifestaties in Brussel en in Antwerpen. Nooit heb ik daar een extreemrechtse groep gezien. Wel bezorgde ouders met hun kinderen en huisdieren. Van een van die manifestaties – die, zoals steeds het geval was, eindigde met politiegeweld, waterkanonnen en traangas – heb ik een verslag gemaakt dat ik graag bezorg aan al wie geïnteresseerd is. Een berichtje en ik stuur het op: philip.vermoortel@gmail.com.

Net zoals zijn ‘partners in crime’ Gates, Fauci en Tedros, houdt Schwab ervan om te overdrijven. Kwestie van schrik aan te jagen, want dat wondermiddel werkt altijd. Over de aanslag op de Twin Towers noteert hij: ‘Thousands of people died’ (17). Er zijn toen net geen drieduizend mensen gestorven. Dat is verschrikkelijk veel, maar het onbepaalde ‘thousands of’ klinkt onbestemder en dus dramatischer. Over de Berlijnse Muur schrijft hij dat die ‘several generations of Germans’ getekend heeft (75). Het waren er in werkelijkheid twee.

Data en feiten zijn soms ongenuanceerd en dikwijls fout. Op bladzijde 27 noemt Schwab de georkestreerde covid-pandemie ‘the worst public health crisis in a century’. Op de site van de Council of Foreign Relations lezen we dat van HIV/AIDS ‘Thousands of millions’ gestorven zijn, dat er van malaria nog ieder jaar ‘several hundred thousand people’ sterven en dat er intussen bijna zeven miljoen mensen gestorven zouden zijn met – niet dóór – covid-19.[11] Kan je covid-19 dan zomaar de ‘worst public health crisis in a century’ noemen? Bovendien zijn de cijfers met betrekking tot covid volkomen onbetrouwbaar want de tests zijn dat ook. Daarbij komt dat iedereen die op zijn sterfbed na zo’n onbetrouwbare test covid-19 bleek te hebben, geregistreerd is als covid-dode (want daar viel geld mee te verdienen), ook al was hij of zij gestorven aan kanker, hartfalen of ouderdom. De Council of Foreign Relations nuanceert zijn eigen coronacijfers met de toevoeging dat ‘the actual number is believed to be up to three times higher’. Er had net zo goed kunnen staan ‘is believed to be up to three times lower’. Wat moet je met zulke data? Op grond waarvan wordt er ‘believed’ dat het werkelijke cijfer drie keer hoger zou zijn? Waaruit blijkt dat? Waar zijn de wetenschappelijke artikels die dat staven? En als het klopt, wat moeten we dan denken van de manier waarop men aan het cijfer van zeven miljoen gekomen is? Covid-19 was volgens Schwab ‘an extremely contagious and possibly very deadly virus’ (209). Let op ‘possibly’, dat elke bewering waar doet lijken én tegelijk op de helling zet. Intussen weten we dat het virus helemaal niet zo besmettelijk was, en dat het evenmin ‘very deadly’ was. De grote meerderheid van de overledenen was oud en leed aan andere kwalen. Dat Jakarta wegzakt tot onder de zeespiegel, wordt door Schwab uitsluitend toegeschreven aan de stijging van die zeespiegel, die vanzelfsprekend weer ‘veroorzaakt’ wordt door de opwarming van de aarde. Over het feit dat al het grondwater uit de ondergrond van Jakarta weggepompt is waardoor de stad langzaam wegzinkt in een gigantische ondergrondse put[12] rept Schwab niet want dat past niet in de georkestreerde angstaanjagerij rond het zogenaamd wijzigende klimaat. (158) Over Zweden wordt nog maar eens gefabeld dat daar veel meer covid-doden zouden zijn gevallen doordat daar geen lockdowns opgelegd werden. (220) Toen Schwab zijn boek schreef, was al lang duidelijk dat er in Zweden niet meer doden te betreuren vielen dan elders. Overigens vernemen we bijna nooit wat over de weinige coronadoden in Afrika, waar praktisch niet gevaccineerd is. Dat past niet bij de leugens over doeltreffende en onschadelijke vaccins.

Ook historische feiten of interpretaties daarvan, zijn van twijfelachtig allooi. Op bladzijde 101 schrijft Schwab dat de mensheid dankzij Columbus ging beseffen dat de aarde niet plat was. Dat is complete flauwekul. Al in de vierde eeuw voor Christus wisten de Grieken dat de aarde een bol was. Dat het besef daarvan na 1492 tot een sociale, religieuze en politieke omwenteling zou hebben geleid, behoort eveneens tot de wereld van Schwabs fantasie. Op dezelfde bladzijde lezen we dat er in Europa religieuze oorlogen uitgebroken zouden zijn ‘partially because of the upheaval [= omwenteling, opschudding] that came with the Age of Discovery’. Ik dacht dat de godsdienstoorlogen het gevolg waren van de Reformatie en de Contrareformatie, al waren er ook nationale, dynastieke en financiële belangen in het spel. Maar dat de wetenschappelijke ontdekkingen in de 15de-17de eeuw de oorzaak zouden zijn geweest van de godsdienstoorlogen, dat lees ik hier voor het eerst. Het wordt met geen enkele bron gestaafd. Uit bladzijde 107 leren we dat ‘pollution in one part of the world leads to extreme weather events in another’. Ik heb wel al gehoord van de zogenaamde opwarming van de aarde als oorzaak van gewijzigde weersomstandigheden, maar dat vervuiling daarvan de oorzaak zou zijn en dan nog aan de andere kant van de wereld, dat verneem ik hier ook voor het eerst. Ook nu weer zonder bron. Nog op bladzijde 107 komen we te weten dat het coronavirus een gevolg is van ons gebrek aan duurzaamheid (‘lack of sustainability’). Weer een primeur. Volgens Schwab heeft de overgang van nomadisch naar sedentair bestaan hiërarchische verhoudingen doen ontstaan. Zou dat waar zijn? Moet er bij de jacht op mammoets niet iemand zijn die het teken tot de aanval geeft? Op bladzijde 22 lezen we dat er nog nooit zoveel ongelijkheid is geweest als nu. Dat is een volkomen gratuite bewering. Tot voor de Franse Revolutie was Europa een continent van een handvol machtigen en miljoenen onderworpenen. De rest van de wereld heeft zelfs geen Franse Revolutie gekend. De ongelijkheid in de wereld is altijd veel groter geweest dan nu, al zal dat wellicht niet meer lang zo blijven.

Helemaal onnozel is het verhaal over Nieuw-Zeeland. Daar zijn onmiddellijk keiharde maatregelen getroffen waardoor, volgens Schwab, het virus snel ‘overwonnen’ werd. Alsof men een virus kan ‘overwinnen’. Zo fenomenaal was de zege nu ook weer niet, want in augustus 2020 sloeg het virus wederom toe. En Schwab interpreteert er dapper op los. Nieuw-Zeeland heeft volgens hem zo snel en doeltreffend ingegrepen omdat de premier... een vrouw was (224). Maar het komt toch vooral doordat Nieuw-Zeeland – u raadt het al – geopteerd had voor stakeholder capitalism, want dat biedt niet alleen de beste garantie om succesvol een land te leiden, maar ook om een virus te bestrijden (‘leading a country’, ‘fighting a virus’ (224)). Het economisch plan van Schwab is dus echt wel een wondermiddel.

Een interessant geval is Singapore. Voor Schwab het mekka van stakeholder capitalism. ‘The most remarkable blueprint, in fact, may come from Singapore.’ (228) Het blijkt inderdaad een succesverhaal op het vlak van huisvesting, onderwijs (229-230) en ‘digital connectivity’ (232). Maar er zijn ook minpunten. Singapore is ‘one of the most expensive cities in the world for real estate [= vastgoed]’ (229). Toen covid daar uitbrak, heeft de regering, net als in Nieuw-Zeeland, drastische maatregelen opgelegd, maar spijtig genoeg een hele groep lageloonmigranten over het hoofd gezien. Die zaten namelijk opgesloten in ‘migrant dormitories’ en hadden geen deel aan de sociale voorzieningen waarvan de autochtone bevolking geniet. Dat belet Schwab niet om het te hebben over een maatschappij zonder discriminatie (228-229) en met gezondheidszorg ‘to all its citizens’ (230). Overigens weet Schwab ook hieraan een draai te geven. Sinds en dankzij covid heeft de regering het aantal migranten per kamer namelijk beperkt tot tien! (233) Van democratie is in Singapore ook al nauwelijks sprake. Er worden wel verkiezingen georganiseerd, maar sinds de onafhankelijkheid in 1965 is altijd maar één winnaar uit de stembus gekomen: de ‘People’s Action Party’ (233). Dat deert Schwab niet. De toepassing van stakeholder capitalism mag iets kosten.

Dat alles heeft op het eerste gezicht weinig uit te staan met covid, ware het niet dat covid dit boek heeft gemaakt tot wat het is. Schwab begint zijn boek namelijk met een anekdote. Tot februari 2020 had hij zich beziggehouden met de langetermijnuitdagingen van de wereldeconomie, inclusief het klimaat en de sociale ongelijkheid. Dat alles zogezegd om te zorgen voor een ‘more equitable [= rechtvaardig], sustainable [= duurzaam], and resilient [= veerkrachtig] [system] for future generations’ (xiii). Maar toen hij begin februari 2020 met collega’s aan tafel zat om dit boek, dat toen nog een embryo was, te bespreken, werd hij opgebeld vanuit China, waar net covid-19 uitgebroken was. Dat veranderde alles. Paniek bij het World Economic Forum (WEF). Het boek verdween in de onderste lade.

De draad werd weer opgenomen in de herfst van 2020. De plannen voor de lange termijn moesten nu uitgevoerd worden op korte termijn, uiteraard altijd weer met de zogezegde bedoeling om iets te doen aan de ‘rising inequality, slowing growth, sputtering productivity, unsustainable levels of debt, accelerating climate change, deepening societal problems, and the lack of global cooperation’ (xv). Een hele boterham. De kloof tussen voor en na covid was voor Schwab zo diep dat hij ging spreken van BC en AC, waarbij C staat voor covid en niet voor Christus. (xv)

Over het ogenblik waarop hij in februari 2020 vernam dat covid in Beijing uitgebroken was, schrijft Schwab dat het virus ‘[was] causing an outbreak and subsequent lockdown’ (xiii). Op die manier vermengt hij subtiel feit en mening, een jezuïetentactiek. Dat het virus een ‘outbreak’ veroorzaakte, zal wel kloppen (feit). Maar dat het ook de ‘subsequent lockdown’ veroorzaakte (‘causing’), klopt niet (mening). De lockdown werd immers niet veroorzaakt door het virus, maar opgelegd door de overheid. Net als de nutteloze plexischermen; schadelijke maskers; anderhalve meter afstand; twee wandelrichtingen op straat; ontsmettingsmiddel dat wel bacteriën, maar geen virussen doodt; geen hand mogen geven, laat staan een kus of een hug; niet aan het bed van je eigen moeder mogen staan als ze sterft (zoals ik); niet met vrienden en familie naar de begrafenis mogen (zoals toen mijn moeder begraven werd); niet met meer dan twee of drie mogen samenkomen; politiecontroles in privéruimtes; disproportionele boetes voor overtreders; zo goed als verplichte injecties; reisverbod; beloning van verklikkers; toegangsverbod in restaurant, theater en feestzaal; censuur op Facebook, Twitter, Wikipedia en alle sociale media; sluiting van sportcentra en zelfs van zwembaden; oproepen tot discriminatie door zowat alle wereldleiders en dan nog op hetzelfde ogenblik (als dat niet afgesproken was ...); compleet onbetrouwbare tests laten gelden als betrouwbaar; verbod op Ivermectine en Hydroxychloroquine, de twee geneesmiddelen die daadwerkelijk konden genezen; demoniseren en culpabiliseren van wie zo verstandig was geweest om zich niet te laten injecteren. Voorts: kinderen verplichten om de hele dag met een ongezond masker in de klas te zitten; kinderen injecteren; het onderwijs laten verloederen door online lessen; de horeca failliet doen gaan; de middenstand failliet doen gaan; een enorme schuldenlast opbouwen; waardeloos geld drukken. Dat alles zijn gevolgen van de maatregelen en niet van het griepvirus. Die foutieve oorzaak-gevolg redenering past Schwab voortdurend toe, en hij niet alleen.[13]

Covid speelt op een nog andere manier een centrale rol in dit boek. De problemen die Schwab behandelt, zijn verscherpt in 2020. Dat komt volgens hem ook door covid, terwijl het in werkelijkheid alweer gaat om gevolgen van de desastreuze en volkomen nutteloze maatregelen van de overheid.

Typisch voor Schwab en het WEF is dat dit alles overgoten wordt met een dikke laag humanitaire en milieubewuste bezorgdheid. Thema’s als de opwarming van de aarde, de uitputting van natuurlijke bronnen, de ecologische voetafdruk, de slinkende zoetwatervoorraad worden erbij gesleurd, want dat zijn volgens Schwab allemaal gevolgen van de politieke en economische keuze voor shareholders in plaats van voor stakeholders. Merkel wordt opgehemeld als een heldin (79-82), terwijl ze met haar leuze ‘Wir schaffen das’, waar ze achteraf spijt van had, Duitsland niet bepaald een dienst heeft bewezen.[14] Ook Greta Thunberg wordt opgetrommeld (52). Vol bewondering schrijft Schwab dat zij zelfs in het Franse parlement het woord heeft mogen voeren (86). Nu moet je al heel naïef zijn om te geloven dat zo’n onbeduidend wicht op eigen houtje gedaan zou kunnen krijgen dat ze in de wereldpers gevolgd en geprezen wordt, en overal ontvangen wordt door premiers en presidenten om ze uit te schelden. Daar zit een hele marketingmachine achter.

Als iemand zo kan liegen in, laten we zeggen, het kleine, kan hij dat dan ook zonder schaamrood in het grote? Vast en zeker. Het doel heiligt de middelen en liegen is daar een van. Schwab past dezelfde technieken toe als Gates, Fauci en Tedros. Zij zijn erin geslaagd om door leugens de wereldbevolking te vergiftigen met niet-werkende mRNA-injecties en er schatrijk van te worden. Schwab slaagt erin om door leugens de wereldbevolking te onderwerpen aan regelrechte dictatuur. Daartoe wordt de mensen wijsgemaakt dat zij verantwoordelijk zijn voor een zogenaamd toegenomen en schadelijke CO2-uitstoot, dat de aarde opwarmt, dat fossiele brandstoffen nefast zijn voor het milieu, dat de landbouw te veel stikstof produceert. De zeventien Sustainable Development Goals van de Verenigde Naties,[15] waarmee het WEF zeer nauw samenwerkt, dienen hetzelfde doel. Zij vormen de vernislaag van geveinsde bekommernis om toekomst en milieu voor de introductie van een toekomst van controle, onvrijheid en repressie. In dat verband zijn de bijdragen in het boek Brave New World 2030. De ondergang van de democratie en de opkomst van de totalitaire orde van Ullrich Mies, zeer de moeite van het lezen waard.

Ik kan op al die leugens niet ingaan, want dan wordt deze bespreking een boek. Ik moge verwijzen naar de zeer degelijke en uiterst leesbare bijdragen van Luc Adang op de blog ‘Steven schrijft’. Ook in het onvolprezen tijdschrift Gezond verstand van Karel van Wolferen verschijnen geregeld bijdragen waarin de leugenstrategieën van het WEF blootgelegd worden. Dat zijn geen ongecontroleerde internetfantasieën, maar ernstige artikels met wetenschappelijke onderbouw.

Sommigen vragen zich af of die Klaus Schwab echt zoveel macht heeft dat hij in staat zou zijn om een werelddictatuur te vestigen. Rechtstreekse politieke macht heeft hij niet. Maar hij slaagt erin om ieder jaar opnieuw bijna drieduizend schatrijke, invloedrijke beleidsmakers samen te brengen in Davos en die voeren onderdanig en perfect uit wat daar afgesproken wordt. Hij wordt beschouwd als de nieuwe wereldleider en dat is hij ook. Bovendien hoeft hij aan niemand verantwoording af te leggen want hij is door niemand verkozen behalve door zichzelf. Hij heeft zich omringd met een brede schare van economen, psychologen en copywriters en slaagt erin om de wereldbevolking wijs te maken dat hij en zijn kompanen het beste voorhebben met de mensheid en de wereld, terwijl ze nu al volop hun dictatuur aan het vestigen zijn. Op 26 januari 2022 heeft hij in een televisie-interview vol trots verklaard:

We dringen door in de kabinetten. Zo was ik gisteren op een receptie voor premier Trudeau, en ik weet dat de helft van zijn kabinet, of zelfs meer dan de helft van zijn kabinet, zowaar Young Global Leaders van het World Economic Forum zijn ... Dat geldt ook voor Argentinië en voor Frankrijk: de president is ook een Young Global Leader.[16]

Geldt dat ook voor onze premier? Vast en zeker. Op de eerste bladzijde van het boek dat we bespreken, getuigt hij:

Als je denkt dat dit het zoveelste pre-COVID/post-COVID boek is, dan heb je het mis. Klaus Schwab put uit zijn enorme ervaring om ons mee te nemen in een achtbaanrit langs de hoogte- en dieptepunten van het naoorlogse kapitalisme. Zijn talent voor economische verhalen geeft je een echt en diep inzicht in waar we naartoe gaan en waarnaar we moeten streven.[17]

Zijn er nog meer argumenten nodig dan deze publieke verklaring van onze premier, waarin hij onomwonden stelt dat de duivelse plannen van Schwab datgene zijn waarnaar we moeten streven? Bekijk het toenemend aantal camera’s dat je controleert, de digitale elektriciteits- en gasmeter waaraan je niet zult ontkomen, de plundering van je spaargeld, het capaciteitstarief, de verhoging van het kadastraal inkomen met tien procent, de prijs van je mondvoorraad ... dan zie je zonneklaar dat onze premier het meent met zijn Great Reset.

Mijn besprekingen van vier boeken van Klaus Schwab besluit ik met een aanhaling uit The Fourth Industrial Revolution. In de eerste alinea van de inleiding formuleert Schwab glashelder wat hij van plan is, net zoals Hitler dat heeft gedaan in Mein Kampf. Laten we er niet om lachen en vooral niet diegenen uitlachen die zich er zich kritisch in verdiepen. Het gebeurt uiterst zelden dat een wereldleider zo schaamteloos uiteenzet wat hij van die wereld wil maken waarin je kinderen en je kleinkinderen zullen opgroeien.

Van de vele uiteenlopende en fascinerende uitdagingen waar we vandaag de dag voor staan, is de meest intense en belangrijke hoe we de nieuwe technologische revolutie, die niets minder dan een transformatie van de mensheid met zich meebrengt, moeten begrijpen en vormgeven. We staan aan het begin van een revolutie die de manier waarop we leven, werken en met elkaar omgaan fundamenteel verandert. Wat ik beschouw als de vierde industriële revolutie is qua omvang, reikwijdte en complexiteit anders dan alles wat de mensheid eerder heeft meegemaakt. (7)[18]

[1] ‘A stakeholder is anyone who is impacted by a company or organization’s decisions, regardless of whether they have ownership in that company. Shareholders are those who have partial ownership of a company because they have bought stock [= aandelen] in it. All shareholders are stakeholders, but not all stakeholders are shareholders.’ https://www.investopedia.com/ask/answers/08/difference-between-a-shareholder-and-a-stakeholder.asp#:~:text=A%20stakeholder%20is%20anyone%20who,not%20all%20stakeholders%20are%20shareholders [2] ‘Many leading economists believed in these dogmas, and they increasingly influenced government and central banks. Some business leaders did sign up for stakeholder capitalism, maximizing profits over other priorities. […] And especially in the wake of the fall of the Berlin Wall, many political leaders became more and more indistinguishable on the economic front, believing that there was only one right set of economic policies, one which favored top-line GDP growth over inclusive development.’ (89) [3] Schwab somt een aantal keren op wie de stakeholders zijn: ‘government, companies, and unions’ (125); ‘government, companies, civil society, youth, and academia’ (144); ‘employees, communities, suppliers, governments, and the environment’ (172); ‘The planet […] is the central stakeholder in the global economic system.’ (176); ‘Wherever you are in the world, there is thus an increased consensus that the well-being of people–wherever they live–and the planet as a whole matter to all of us. These two elements are natural stakeholders, with people being simply all human individuals and planet being the natural environment we all share.’ (178); ‘Principles of governance’, ‘Planet’, ‘People’, ‘Prosperity’ (214); ‘other stakeholders (e.g. employees, clients, supplier, investors, NGOs, and governments)’ (215). [4] ‘Building such a virtuous economic system is not a utopian ideal.’ (249) [5] Tett, Gillian, ‘The Battle over Green Investment Is Hotting Up’. Financial Times. 5 december 2019. https://www.ft.com/content/bacefd80-175e-11ea-9ee4-11f260415385. [6] Mooney, Attracta, ‘BlackRock Accused of Climate Change Hypocrisy’. Financial Times. 17 mei 2020. https://www.ft.com/content/0e489444-2783-4f6e-a006-aa8126d2ff46 [7] Idem. [8] ANP, ‘Mondiale elite vliegt met honderden privéjets naar Davos…om grote problemen zoals klimaatverandering en de koopkrachtcrisis te bespreken’. Business Insider Nederland. 13 januari 2023. https://www.businessinsider.nl/mondiale-elite-vliegt-davos-2023-privejet-klimaatverandering/#; Redactie Trends, ‘Zo reist de 1 procent naar het WEF in Davos’. Trends. 19-01-2015. Bijgewerkt op 20-07-2022. https://trends.knack.be/geld/zo-reist-de-1-procent-naar-het-wef-in-davos/; NOS Nieuws, ‘”Davos” wil aanpak klimaatcrisis, maar deelnemers komen veelal met privéjet’. 16 januari 2023. Aangepast op 17 januari 2023. https://nos.nl/artikel/2460023-davos-wil-aanpak-klimaatcrisis-maar-deelnemers-komen-veelal-met-privejet. [9] NOS Nieuws, ‘Inspiratiebron of georganiseerde hypocrisie? Elite is weer bijeen in Davos’. 22 mei 2022. https://nos.nl/artikel/2429745-inspiratiebron-of-georganiseerde-hypocrisie-elite-is-weer-bijeen-in-davos. [10] ‘In 2020, lastly, a final group of dissenting voices emerged […]. Around the world, people started spreading conspiracy theories about the alleged [= vermeend] true nature of the pandemic. Some believed it was intentionally created and spread by China. Others saw in it an effort by their own governments to suppress the population and opposed public health measures on those grounds. Some even went so far as to suggest the World Economic Forum, the organization we work for, had a hand in the pandemic. In Germany, media reported that neo-Nazi elements were involved in the protests for freedom from government measures against the pandemic.’ (87) [11] Council on Foreign Relations, 1899-2023, Major Epidemics of the Modern Era https://www.cfr.org/timeline/major-epidemics-modern-era [12] Aldrian, Edvin, ‘Indonesia's capital Jakarta is sinking. Here's how to stop this’. Smart Water Magazine, 12-11-2021. https://smartwatermagazine.com/blogs/edvin-aldrian/indonesias-capital-jakarta-sinking-heres-how-stop. ‘The research found the main cause of the problem is overuse of groundwater by home drilling as a result of massive developments. Residents of Jakarta use their own wells to get freshwater from underground. The continuous water intake from the ground wells has produced a massive empty space underground, which becomes the major subsidence area. The development of large buildings, hotels and shopping have also encouraged excessive use of groundwater.’ [13] Enkele voorbeelden: ‘the COVID-19 pandemic, which caused the greatest combined devastation to lives and livelihoods [= middelen van bestaan] since the Spanish flu in 1918-1919’ (87); ‘before COVID put that openness on at least a temporary hold in 2020’ (96); ‘In countries such as Indonesia, Ethiopia, and Vietnam it [ globalization] is still ongoing, though the COVID crisis caused more than a hiccup [= klein probleem].’ (108); ‘the pandemic hit in early 2020’ (120); ‘When the SARS-CoV-2 virus spread around the planet, it devastated the livelihoods of hundreds of millions of people’ (177); ‘[New Zealand,] where the uncontrolled spread of the virus had led to dramatic consequences for […] the economy (219); ‘these longstanding inequalities have led to a dual public health crisis and a deep social and economic crisis in the US, as COVID-19 spread in 2020’ (227). [14] Weinig mensen weten dat ze achteraf haar spijt heeft betuigd over die domme uitspraak. In Wirtschafstswoche van 17 september 2016 heeft ze verklaard: ‚Manchmal [= soms] denke ich aber auch, dass dieser Satz [= ‘Wir schaffen das‘] etwas überhöht [= overdreven] wird, dass zu viel in ihn geheimnist wird [= te veel zoeken achter]. So viel, dass ich ihn am liebsten kaum noch wiederholen mag […].‘ (Meckel Miriam & Gregor Peter Schmitz, ‚ ‘Angela Merkel will “Wir schaffen das” nicht wiederholen‘, https://www.wiwo.de/politik/deutschland/fluechtlingskrise-angela-merkel-will-wir-schaffen-das-nicht-wiederholen-/14556964.html). Merkel legt de schuld dus bij wie haar verkeerd interpreteert. Ook een jezuïetenstreek. [15] Zie https://sdgs.un.org/goals. [16] 'We penetrate the cabinets. So yesterday I was at a reception for Prime Minister Trudeau, and I know that half of his cabinet, or even more than half of his cabinet, are actually Young Global Leaders of the World Economic Forum … It’s true in Argentina and it’s true in France, with the President [= Emmanuel Macron]–a Young Global Leader. (‘Flashback: Great Reset Architect Klaus Schwab Brags WEF “Penetrates” Cabinets of World Leaders’. Newswars, 26 januari 2022. https://www.infowars.com/posts/flashback-great-reset-architect-klaus-schwab-brags-wef-penetrates-cabinets-of-world-leaders/. Over ‘Young Global Leaders’, zie https://www.younggloballeaders.org). [17] ‘If you think this is just another pre-COVID/post-COVID book, think again. Klaus Schwab draws on his vast experience to take us on a roller-coaster ride past the highs and lows of post-war capitalism. His knack for economic storytelling gives you a real and deep insight into where we are headed and what we should be aiming for.’ (i) [18] Of the many diverse and fascinating challenges we face today, the most intense and important is how to understand and shape the new technology revolution, which entails nothing less than a transformation of humankind. We are at the beginning of a revolution that is fundamentally changing the way we live, work, and relate to one another. In its scale, scope and complexity, what I consider to be the fourth industrial revolution is unlike anything humankind has experienced before.

Em. dr. Prof. Philip Vermoortel